نیمه شعبان سالروز میلاد مسعود و با سعادت قطب عالم امکان حضرت ولی عصر ارواحنا له الفداء مبارک
نیمه شعبان، روز ۱۵ شعبان و سالروز تولد حضرت مهدی(عج)، امام دوازدهم شیعیان است که در دورانغیبت به سر می‌برد. در برخی روایات، شب نیمه شعبان پس از شب قدر برترین شب‌ها دانسته شده است. گروهی از شیعیان در این شب به شب زنده‌داری و اعمال مذهبی مشغول میشوند. برخی ازاهل سنت و طریقتهای تصوف
نیمه شعبان، روز ۱۵ شعبان و سالروز تولد حضرت مهدی(عج)، امام دوازدهم شیعیان است که در دورانغیبت به سر می‌برد. در برخی روایات، شب نیمه شعبان پس از شب قدر برترین شب‌ها دانسته شده است. گروهی از شیعیان در این شب به شب زنده‌داری و اعمال مذهبی مشغول میشوند. برخی ازاهل سنت و طریقتهای تصوف نیز به فضیلت این شب معتقدند.
جشن نیمه شعبان از جشن‌های بزرگ شیعیان است که به مناسبت میلاد امام مهدی(عج) برگزار می‌شود. در ایران، مسجد جمکران و در عراق، کربلا محل تجمع شیعیان در نیمه شعبان است. روز نیمه شعبان در تقویم رسمی ایران تعطیل رسمی است و روز جهانی مستضعفان نام گرفته است.
فضیلت
در برخی روایات شب نیمه شعبان برترین شب‌ها پس از شب قدرمعرفی شده است.[۱] روایات نقل شده از پیامبر اکرم(ص) و امامان شیعه بر اهمیت شب‌زنده‌داری و عبادت در شب نیمه شعبان تأکید دارد؛ از جمله در روایتی آمده است: جبرئیل در شب نیمه شعبان پیامبر را از خواب بیدار کرد و به برپایی نماز، قرائت قرآن، دعا و استغفاردر این شب سفارش نمود.[۲] در روایتی دیگر، یکی از همسران پیامبر از عبادت خاص و سجدههای طولانی پیامبر در شب نیمه شعبان خبر داده است.[۳] در احادیثی از امام علی(ع) و امام صادق(ع) نیز بر عبادت و انجام اعمال خاص شب نیمه شعبان تأکید شده است.[۴]
بخشی از فضیلتهای شب نیمه شعبان عبارت است از:
- گشایش درهای خشنودی، بخشش، روزی و نیکی در شب نیمه شعبان؛[۵]
- تقسیم روزی و ثبت شدن زمان مرگ انسان؛[۶]
- بخشیدن همه انسانها غیر از مشرک، قمارباز، فرد قطع رحم کرده، شراب خوار و فردی که بر انجام گناه اصرار میورزد.[۷]
میلاد امام زمان
مراسم احیا و جشن نیمه شعبان در مسجد جمکران
بر اساس گزارشهای تاریخی و طبق دیدگاه مشهور شیعه پانزدهم شعبان[۸] سال ۲۵۵[۹] یا۲۵۶ق[۱۰] روز تولد امام زمان(عج)، داوزدهمین امام شیعیان است که در غیبتبه سر می‌برد. دستهای از روایات، حاکی از اهمیت نیمه شعبان به همین سبب است.[۱۱]
شیعیان به مناسبت سالروز میلاد امام مهدی(ع) اقدام به برگزاری جشن، چراغانی‌های گسترده، مولودی‌خوانی، قربانی کردن و غذا دادن به فقرا میکنند. برگزاری این جشنها در ایران پررنگتر است. مسجد جمکران از میزبانان اصلی برگزاری جشن‌های مهدویت در ایران است. این روز در ایران تعطیل و روز جهانی مستضعفان نامیده شده است.[۱۲] در عراق نیز شیعیان ضمن برگزاری جشن نیمه شعبان، به زیارت امام حسین(ع) میروند. پیاده‌روی به سمت کربلا در ایام نیمه شعبان مرسوم است. جشن‌های نیمه شعبان توسط شیعیانبحرین، یمن، مصر، لبنان و سوریه و هند نیز برگزار می‌شود.[۱۳]
اعمال نیمه شعبان
| اعمال شب و روز نیمه شعبان | |
| شب نیمه شعبان |
اَللّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنا (هذِهِ) وَ مَوْلُودِها وَ حُجَّتِکَ وَ مَوْعُودِهَا الَّتى قَرَنْتَ اِلى فَضْلِها فَضْلاً فَتَمَّتْ کَلِمَتُکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِکَ وَلا مُعَقِّبَ لاِیاتِکَ نُورُکَ الْمُتَاَلِّقُ وَ ضِیاَّؤُکَ الْمُشْرِقُ وَ الْعَلَمُ النُّورُ فى طَخْیاَّءِ الدَّیْجُورِ الْغائِبُ الْمَسْتُورُ جَلَّ مَوْلِدُهُ وَ کَرُمَ مَحْتِدُهُ وَالْمَلاَّئِکَهُ شُهَّدُهُ وَاللّهُ ناصِرُهُ وَ مُؤَیِّدُهُ اِذا آنَ میعادُهُ وَالْمَلاَّئِکَهُ اَمْد ادُهُ سَیْفُ اللّهِ الَّذى لا یَنْبوُ وَ نُورُهُ الَّذى لا یَخْبوُ وَ ذوُالْحِلْمِ الَّذى لا یَصْبوُا مَدارُ الَّدهْرِ وَ نَوامیسُ الْعَصْرِ و َوُلاهُ الاْمْرِ وَالْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ ما یَتَنَزَّلُ فى لَیْلَهِ الْقَدْرِ وَ اَصْحابُ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ تَراجِمَهُ وَحْیِهِ وَ وُلاهُ اَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلى خاتِمِهْم وَ قآئِمِهِمُ الْمَسْتُورِ عَنْ عَوالِمِهِمْ اَللّهُمَّ وَ اَدْرِکَ بِنا اءَیّامَهُ وَظُهُورَهُ وَقِیامَهُ وَاجْعَلْنا مِنْ اَنْصارِهِ وَاقْرِنْ ثارَنا بِثارِهِ وَاکْتُبْنا فى اَعْوانِهِ وَ خُلَصاَّئِهِ وَ اَحْیِنا فى دَوْلَتِهِ ناعِمینَ وَ بِصُحْبَتِهِ غانِمینَ وَ بِحَقِّهِ قآئِمینَ وَ مِنَ السُّوَّءِ سالِمینَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ وَالْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَواتُهُ عَلى سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیّینَ وَ الْمُرْسَلینَ وَ عَلى اَهْلِ بَیْتِهِ الصّادِقینَ وَ عِتْرَتِهَ النّاطِقینَ وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ واحْکُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ یا اَحْکَمَ الْحاکِمینَ النّاطِقینَ وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ واحْکُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ یا اَحْکَمَ الْحاکِمینَ.
اَللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْیَتِکَ ما یَحُولُ بَیْنَنا وَ بَیْنَ مَعْصِیَتِکَ وَ مِنْ طاعَتِکَ ما تُبَلِّغُنا بِهِ رِضْوانَکَ وَ مِنَ الْیَقینِ ما یَهُونُ عَلَیْنا بِهِ مُصیباتُ الدُّنْیا اَللّهُمَّ اَمْتِعْنا بِاَسْماعِنا وَ اَبْصارِنا وَ قُوَّتِنا ما اَحْیَیْتَنا وَاجْعَلْهُ الْوارِثَ مِنّا وَاجْعَلْ ثارَنا عَلى مَنْ ظَلَمَنا وَانْصُرنا عَلى مَنْ عادانا وَلا تَجْعَلْ مُصیبَتَنا فى دینِنا وَلا تَجْعَلِ الدُّنْیا اَکْبَرَ هَمِّنا وَلا مَبْلَغَ عِلْمِنا وَلا تُسَلِّطْ عَلَیْنا مَنْ لا یَرْحَمُنا بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
اَللّهُمَّ اِنّى اِلَیْکَ فَقیرٌ وَمِنْ عَذاِبکَ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ اَللّهُمَّ لا تُبَدِّلْ اِسْمى وَلا تُغَیِّرْ جِسْمى وَلاتَجْهَدْ بَلاَّئى وَلا تُشْمِتْ بى اَعْداَّئى اَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عِق ابِکَ وَ اَعُوذُ بِرَحْمَتِکَ مِنْ عَذابِکَ وَ اَعُوذُ بِرِضاکَ مِنْ سَخَطِکَ وَ اَعُوذُبِکَ مِنْکَ جَلَّ ثَناَّؤُکَ اَنْتَ کَما اَثْنَیْتَ عَلى نَفْسِکَ وَ فَوْقَ ما یَقُولُ الْقآئِلُونَ. |
| روز نیمه شعبان |
|
دیدگاه اهل سنت
اهل سنت به‌ویژه طریقتهای تصوف آنها به فضیلت نیمه شعبان معتقد هستند و به شب زنده‌داری و انجام امور عبادی نظیر خواندن قرآن، برپایی نمازهای مستحبی، دعا و روزه داری در نیمه شعبان اهتمام میورزند. این شب نزد آنان به شب برات معروف است.[۱۴] خواندن صد رکعت نماز یا همان صلوه الخیر که در آن هزار بار سوره توحیدخوانده می‌شود از جمله اعمال عبادی مشترک میان شیعه و اهل سنت است.[۱۵] مراسم شب برات در برخی از مناطق اسلامی مانند شبه قاره هند با زیارت قبور، دادن غذا و صدقه به نیازمندان همراه است.[۱۶]
هرچند ابن تیمیه، نظریه‌پرداز سلفیه، اجتماع مسلمانان در مسجد برای احیا و خواندن نماز صد رکعتی این شب را بدعت دانسته است.[۱۷] و برخی دیگر از وهابیان در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری به پیروی از او، شب زنده‌داری و برگزاری مراسم شب برات را بدعت میدانند.[۱۸][۱۹][۲۰] اما روایات متعددی از پیامبر(ص) و صحابه درباره اهمیت عبادت در این شب و مشخص شدن روزی و مقدرات انسان در آن وجود دارد.[۲۱]
اسامی دیگر
- برات: برات به معنای حواله، سند و نوشته‌ای که به کسی دهند تا به استناد آن، پول یا هر چیز دیگر را از دیگری بگیرد. به حواله معنوی نیز برات می‌گویند و از آنجا که در شب نیمه شعبان خداوند برات (سند) آزادی از جهنم را به بندگان خود میبخشد به این شب، شب برات گفته می‌شود.[۲۲]
- لیله الصک: صک معرّب چک فارسی و مترادف برات است.[۲۳]
- برات کاندیلی: در ترکیه به این شب، برات کاندیلی گفته می‌شود.
- شب رهایی: در آسیای جنوبی به شب نیمه شعبان، شب رهایی گفته می‌شود.[۲۴]
نیمه شعبان در ادب و شعر فارسی
نیمه شعبان در فرهنگ و ادب کهن فارسی، شب برات نامیده شده است. ابوریحان بیرونی در کتاب «التفهیم» درباره شب برات آورده است:
محمد غیاث‌الدین رامپوری نیز در غیاث اللغات -یکی از فرهنگهای فارسی- شب پانزدهم شعبان را شب برات توصیف کرده است که در آن فرشتگان به فرمان خدا روزی انسان را تقسیم میکنند.[۲۶] شاعران پارسی زبان نیز در اشعار خود از عناوینی مانند شب برات، لیله الصک، شب بیزاری، برائت از آتش دوزخ و شب عبادت برای این شب استفاده کردهاند. حافظ شیرازی در کنار کلمه برات از تعبیر شب قدر برای نیمه شعبان استفاده کرده است، که بهاءالدین خرمشاهی معتقد است منظور حافظ از «برات» در این بیت، شب نیمه شعبان است.
|
مولوی نیز از تعبیر شب قدر و برات برای نیمه شعبان استفاده کرده است:
|
پانویس
- پرش به بالا↑ سید بن طاووس ص۲۰۹؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۸۵.
- پرش به بالا↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق ج ۹۸، ص۴۱۳.
- پرش به بالا↑ سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۷-۲۱۶.
- پرش به بالا↑ سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ۱۴۱۸ق، ص۵۴۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۸۴، ۸۵.
- پرش به بالا↑ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۴۱۳.
- پرش به بالا↑ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۴۱۳.
- پرش به بالا↑ سید بن طاووس، اقبال الاعمال،۱۴۱۸ق، ص۲۱۷-۲۱۶.
- پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۴؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ص۳۳۹؛ طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۵۰۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۹.
- پرش به بالا↑ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۱. شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ص۳۴۶.
- پرش به بالا↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۹، ح۵ و ص۵۱۴، ح۱. ابنبابویه، کمالالدین و تمام النعمه، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۰۴.
- پرش به بالا↑ سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۸، ۲۱۹.
- پرش به بالا↑ پژوهشی بر آیین‌های جشن نیمه شعبان در کشورهای اسلامی، پایگاه اینترنتی سازمان تبلیغات اسلامی.
- پرش به بالا↑ پژوهشی بر آیین‌های جشن نیمه شعبان در کشورهای اسلامی، پایگاه اینترنتی سازمان تبلیغات اسلامی.
- پرش به بالا↑ ملتانی، بهاء الدین زکریا، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۷۴-۱۷۶؛ علوی کرمانی، سیر الاولیاء، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۴۰۵؛ نوربخش، الفقه الاحوط، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۱۲-۱۱۳.
- پرش به بالا↑ علوی کرمانی، سیرالاولیاء، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۴۰۵.
- پرش به بالا↑ دهلوی، فرهنگ آصفیه، ذیل «شب برات».
- پرش به بالا↑ ابن تیمیه، فتاوای، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۴۴.
- پرش به بالا↑ تهانوی، تسهیل بهشتی زیور، ۱۳۲۷ق، ص۷۵.
- پرش به بالا↑ حکم شرعی شب زنده‌داری و برگزاری مراسم عبادی به مناسبت نیمه شعبان، پایگاه اینترنتی یوسف قرضاوی.
- پرش به بالا↑ عطیه صقر، شب نیمه شعبان؛ فضیلت و حکم شرعی شب زنده‌داری در آن، پایگاه اینترنتی اسلام آن لاین.
- پرش به بالا↑ منذری، الترغیب والترهیب، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۷۳، ۷۴؛ ج۳، ص۶۷، ۲۳۳ و۳۰۷-۳۰۹؛ البانی، السلسله الصحیحه، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۳۵؛ ج۴، ص۸۶؛ ابن حجر عسقلانی، الأمالی المطلقه، ۱۴۱۶ق، ص۵۲؛ بیهقی، شعب الایمان، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۳۷۸-۳۸۶؛ احمد نگری، جامع العلوم، ۱۳۹۵ق، ج۳، ص۱۷۹.
- پرش به بالا↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه «برات».
- پرش به بالا↑ رامپوری، غیاث اللغات، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۳-۵۰۴.
- پرش به بالا↑ با شکوه‌ترین جشن تولد برای کامل‌ترین انسان، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- پرش به بالا↑ ابوریحان بیرونی، التّفهیم، ص۲۵۲.
- پرش به بالا↑ رامپوری، غیاث اللغات، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۳-۵۰۴.
- پرش به بالا↑ خرمشاهی، حافظ نامه، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۶۷۲.
- پرش به بالا↑ مولوی، دیوان شمس، ۱۳۸۷ش، ص۲۵۲.
منابع
- ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، فتاوای، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
- دهلوی، احمد، فرهنگ آصفیه، ذیل «شب برات»، لاهور، ۱۹۸۶ق.
- احمد نگری، جامع العلوم، بیروت، ۱۳۹۵ق.
- البانی، محمد ناصرالدین، السلسله الصحیحه، ریاض، مکتبه المعارف للنشر والتوزیع، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد، التّفهیم لاوئل صناعه التنجیم، با تجدید نظر و تعلیقات جلال الدین همایی، انجمن آثار ملی ایران، بیتا.
- بیهقی، احمد بن حسین، شعب الایمان، تحقیق: ابوهاجر محمد سعید بسیونی زغلول، بیروت، دارالکتب العلمیه/ منشورات محمد علی بیضون، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
- تهانوی، تسهیل بهشتی زیور، به اهتمام اساتید جامع الرشید، کتاب گهر، کراچی، ۱۳۲۷ق،
- خرمشاهی، بهاء الدین، حافظ نامه، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ بیست و یکم، ۱۳۹۳ش.
-
- رمشاهی، بهاء الدین، حافظ نامه، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ بیست و یکم، ۱۳۹۳ش.
- دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، ذیل «برات»، زیرنظر محمدمعین، تهران ۱۳۲۵-۱۳۵۹ش.
- رامپوری، غیاث‌الدین محمدبن جلالالدین بن رامپوری، غیاث اللغات، به اهتمام منصور ثروت، تهران، امبیرکبیر، ۱۳۹۳ش.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، اقبال الأعمال، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۱۸ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، بیروت، دارالمفید، ۱۴۱۳ق.
- طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، تحقیق: موسسه بعثت، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- طوسی، محمد بن حسن، کتاب الغیبه، قم، مؤسسه معارف اسلامی، ۱۴۱۱ق.
- عسقلانی، احمد بن حجر، الأمالی المطلقه، تحقیق: حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت، المکتب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- علوی کرمانی، محمد، سیر الاولیاء، اسلام آباد، ۱۳۹۸ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهرن، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۸۹ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تصحیح: محمد باقر محمودی و دیگران، بیروت، دارالاحیاءالتراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
- ملتانی، بهاءالدین زکریا، الاوراد، اسلام آباد، ۱۳۹۸ق.
- منذری، عبدالعظیم بن عبدالقوی، الترغیب والترهیب، عبدالعظیم بن عبدالقوی تحقیق: ابراهیم شمس الدین، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- مولوی، جلالالدین محمدبن محمد، دیوان شمس، به تصحیح عزیز الله کاسب، نشر محمد، ۱۳۸۷ش.
- نوربخش، محمد بن محمد، الفقه الاحوط، کراچی، ۱۳۹۳ق.
- با شکوه‌ترین جشن تولد برای کامل‌ترین انسان، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- حکم شرعی شب زنده‌داری و برگزاری مراسم عبادی به مناسبت نیمه شعبان، پایگاه اینترنتی یوسف قرضاوی.
- عطیه صقر، شب نیمه شعبان؛ فضیلت و حکم شرعی شب‌زنده‌داری در آن، پایگاه اینترنتی اسلام آن لاین.
- پژوهشی بر آیین‌های جشن نیمه شعبان در کشورهای اسلامی، پایگاه اینترنتی سازمان تبلیغات اسلامی
lمنبع: http://fa.wikishia.net/view/%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87_%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D9%86
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰