۸ لقب برجسته حضرت عباس علیه السلام

الگوهاى تربیتى والاى ابوالفضل العباس (ع)، او را به سطح مصلحان بزرگ بشریت رساند، مصلحانى که با جانبازی هاى والا و تلاش هاى مستمر براى نجات بشریت از ذلّت و بندگى و احیاى آرمان هاى بلند انسانى، مسیر تاریخ را عوض کردند.

خبرگزاری«حوزه»، به مناسبت ولادت قمر منیر بنی هاشم حضرت ابالفضل العباس (ع) گوشه ای از فضایل و القاب علمدار کربلا را منتشر می کند.

حضرت ابالفضل (ع) عباس از بطن خاندان علوى برخاسته است، یکى از والاترین و شریف ترین خاندان هایى که بشریت در طول تاریخ خود شناخته است، خاندانى تناور و ریشه دار در بزرگى و شرافت که با قربانى دادن در راه نیکى و سودرسانى به مردم، دنیاى اسلام را یارى کرد، الگوهایى از فضیلت و شرف براى همگان به جا گذاشت و زندگى عامه را با روح تقوا و ایمان منوّر ساخت.

* اجمالی از نسب قمر بنى هاشم (ع)

* پدر

پدر بزرگوار حضرت عباس (علیه السّلام) امیرالمؤمنین علی علیه السلام، وصىّ رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) در مدینه علم نبوت، اولین ایمان آورنده به پروردگار و مصدق رسولش، همسر دخت پیامبرش، همپایه هارون براى موسى نزد حضرت ختمى مرتبت، قهرمان اسلام و نخستین مدافع کلمه توحید است که براى گسترش رسالت اسلامى و تحقق اهداف بزرگ آن با نزدیکان و بیگانگان جنگید.

تمام فضیلت هاى دنیا در برابر عظمت حضرت علی علیه السلام ناچیزند و در فضیلت و عمل، کسى را یاراى رقابت با آن حضرت نیست. مسلمانان به اجماع او را پس از پیامبراکرم صلّى اللّه علیه و آله داناترین، فقیه ترین و فرزانه ترین مى دانند. آوازه بزرگیش در همه جهان پیچیده و دیگر نیازى به تعریف و توصیف ندارد.

عباس (ع) را همین سرافرازى و سربلندى بس که برخاسته از درخت امامت و برادر دو سبط پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله است.

* مادر

مادر گرامى و بزرگوار ابوالفضل العباس (علیه السّلام) بانوى پاک «فاطمه دخت حزام بن خالد» است. «حزام» از استوانه هاى شرافت در میان عرب به شمار مى رفت و در بخشش، مهمان نوازى، دلاورى و رادمردى مشهور بود. خاندان این بانو از خاندان هاى ریشه دار و جلیل القدر بود که به دلیرى و دستگیرى معروف بودند. گروهى از این خاندان به شجاعت و بزرگ منشى نامى شدند

* پیوند امیرالمؤمنین (ع) با ام البنین (س)

هنگامى که امام امیرالمؤمنین علیه السّلام به سوگ پاره تن و ریحانه پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و بانوى زنان عالمیان، فاطمه زهرا علیها السّلام نشست، برادرش عقیل را که از عالمان به انساب عرب بود فراخواند و از او خواست برایش همسرى برگزیند که زاده دلاوران باشد تا پسر دلیرى به عرصه وجود برساند و سالار شهیدان را در کربلا یارى کند.

عقیل، بانو ام البنین از خاندان بنى کلاب را که در شجاعت بى مانند بود، براى حضرت انتخاب کرد. بنى کلاب در شجاعت و دلاورى در میان عرب زبانزد بودند.

امام (ع) این انتخاب را پسندید و عقیل را به خواستگارى نزد پدر ام البنین فرستاد. پدر خشنود از این وصلت مبارک، نزد دختر شتافت و او با سربلندى و افتخار، پاسخ مثبت داد و پیوندى همیشگى با مولاى متقیان، امیرمؤ منان علیه السّلام بست. حضرت در همسرش، خِرَدى نیرومند، ایمانى استوار، آدابى والا و صفاتى نیکو مشاهده کرد و او را گرامى داشت و از صمیم قلب در حفظ او کوشید.

* مولود بزرگ

نخستین فرزند پاک بانو ام البنین، سالار بزرگوارمان ابوالفضل العباس (ع) بود که با تولدش، مدینه به گُل نشست، دنیا پرفروغ گشت و موج شادى، خاندان علوى را فراگرفت. «قَمَرى» تابناک به این خاندان افزوده شده بود و مى رفت که با فضایل و خون خود، نقشى جاودانه بر صفحه گیتى بنگارد.

هنگامى که مژده ولادت عباس به امیرالمؤمنین علیه السّلام داده شد، به خانه شتافت، او را در برگرفت، باران بوسه بر او فرو ریخت و مراسم شرعى تولد را درباره او اجرا کرد. در گوش راستش اذان و در گوش چپ اقامه گفت. نخستین کلمات، بانگ روحبخش توحید بود که به وسیله پدرش پیشاهنگ ایمان و تقوا در زمین، بر گوشش نشست و سرود جاویدان اسلام، جانش را نواخت.

* سال تولد

برخى از محققان برآنند که حضرت ابوالفضل العباس علیه السّلام در روز چهارم ماه شعبان سال ۲۶ هجرى دیده به جهان گشود.

* نامگذارى

امیرالمؤمنین علیه السّلام از پس پرده هاى غیب، جنگاورى و دلیرى فرزند را در عرصه هاى پیکار دریافته بود و مى دانست که او یکى از قهرمانان اسلام خواهد بود، لذا او را عباس (دُژم: شیر بیشه) نامید؛ زیرا در برابر کژی ها و باطل، ترشرو و پرآژنگ و در مقابل نیکى، خندان و چهره گشوده بود. همان گونه که پدر دریافته بود، فرزندش در میادین رزم و جنگ هایى که به وسیله دشمنان اهل بیت علیهم السّلام به وجود مى آمد، چون شیرى خشمگین مى غرّید، گردان و دلیران سپاه کفر را درهم مى کوفت و در میدان کربلا تمامى سپاه دشمن را دچار هراس ‍ مرگ آورى کرد.

* کنیه ها

به حضرت عباس، این کنیه ها را داده بودند:

ابوالفضل

از آنجا که حضرت فرزندى به نام فضل داشتند، او را به ابوالفضل کنیه داده بودند. این کنیه با حقیقت وجودى حضرت هماهنگ است و اگر به فرض ایشان فرزندى به نام فضل نداشت، باز به راستى ابوالفضل (منبع فضیلت) بود و سرچشمه جوشان هر فضیلتى به شمار مى رفت؛ زیرا در زندگى خود با تمام هستى به دفاع از فضایل و ارزش ها پرداخت و خون پاکش را در راه خدا بخشید.

ابوالقاسم

حضرت فرزند دیگرى به نام قاسم داشت، لذا ایشان را ابوالقاسم کنیه داده بودند. برخى از مورخان معتقدند قاسم همراه پدر و در راه دفاع از ریحانه رسول اکرم (ص) در سرزمین کربلا به شهادت رسید و پدر، او را در راه خدا فدا کرد.

* القاب

معمولاً القاب، ویژگی هاى نیک و بد آدمى را مشخص مى سازد و هر کس را بر اساس خصوصیتى که دارد، لقبى مى دهند. حضرت ابوالفضل (ع) نیز به سبب داشتن صفات والا و گرایش هاى عمیق اسلامى، لقب هایى داشته اند، از آن جمله:

قمر بنى هاشم

حضرت عباس با رخسار نیکو و تلالؤ چهره، یکى از آیات کمال و جمال به شمار مى رفت، لذا او را قمر بنى هاشم لقب داده بودند. در حقیقت نه تنها قمر خاندان گرامى علوى بود، بلکه قمرى درخشان در جهان اسلام به شمار مى رفت که بر راه شهادت پرتو افشانى مى کرد و مقاصد آن را براى همه مسلمانان آشکار مى نمود.

سقّا

از بزرگ ترین و بهترین القاب حضرت که بیش از دیگر القاب مورد علاقه اش بود، «سقّا» مى باشد. پس از بستن راه آب رسانى به تشنگان اهل بیت علیهم السّلام به وسیله نیروهاى فرزند مرجانه، جنایتکار و تروریست به جهت از پا درآوردن فرزندان رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله، قهرمان اسلام، بارها صفوف دشمن را شکافت و خود را به فرات رساند و تشنگان اهل بیت (ع) و اصحاب امام (ع) را سیراب ساخت.

قهرمان علقمى

«علقمى» نام رودى بود که حضرت بر کناره آن به شهات رسید و به وسیله صفوف به هم فشرده سپاه فرزند مرجانه، محافظت مى شد تا کسى از یاران حضرت اباعبداللّه (ع) را یاراى دستیابى به آب نباشد و همراهان امام و اهل بیت (ع) تشنه بمانند. حضرت عباس (ع) با عزمى نیرومند و قهرمانى بى نظیر خود توانست بارها به نگهبانان پلید علقمى حمله کند، آنان را درهم شکند و متوارى سازد و پس از برداشتن آب، سربلند بازگردد. در آخرین بار، حضرت در کنار همین رود، به شهادت رسید، لذا او را «قهرمان علقمى» لقب دادند.

پرچمدار – علمدار

از القاب مشهور حضرت، پرچمدار «حامل اللواء» است؛ زیرا ایشان ارزنده ترین پرچم ها، پرچم پدر آزادگان امام حسین علیه السّلام را در دست داشتند.

سپردن پرچم سپاه از بزرگ ترین مقام هاى حساس در سپاه به شمار مى رفت و تنها دلاوران و کارآمدان، بدین امتیاز مفتخر مى گشتند. حضرت عباس (ع) نیز پرچم را با دستانى پولادین برفراز سر برادر بزرگوارش به اهتزاز درآورد و از هنگام خروج از مدینه تا کربلا، همچنان در دست داشت. پرچم از دست حضرت به زمین نیفتاد مگر پس از آنکه دو دست خود را فدا کرد و در کنار رود علقمى به خاک افتاد.

کبش الکتیبه

لقبى است که به بالاترین رده فرماندهى سپاه به سبب حُسن تدبیر و دلاورى که از خود نشان مى دهد و نیروهاى تحت امر خود را حفظ مى کند، داده مى شود. این نشان دلیرى به دلیل رشادت بى مانند حضرت عباس (ع) در روز عاشورا و حمایت بى دریغ از لشکر امام حسین علیه السّلام بدو داده شده است.

سپهسالار

سپهسالار لقبى است که به بزرگ ترین شخصیت فرماندهى و ستاد نظامى داده مى شود؛ و حضرت به سبب آن که رهبرى نظامى لشکر امام را بر عهده داشت، این لقب داده شده است.

حامى بانوان

از القاب مشهور حضرت ابوالفضل (ع)، حامى بانوان «حامى الظعینه» است. به دلیل نقش حساس حضرت در حمایت از بانوان حرم و اهل بیت نبوت (ع)، چنین لقبى به حضرت داده شده است. ایشان تمام تلاش خود را مصروف بانوان رسالت و مخدرات اهل بیت (ع) نمود و فرود آوردن از هودج ها یا سوار کردن به آنها را به عهده داشت و در طى سفربه کربلا این وظیفه دشوار را به خوبى انجام داد.

باب الحوائج

حضرت عباس (ع) در میان مردم به «باب الحوائج» مشهور است. آنان به این مطلب یقین دارند که دردمند و نیازمندى قصد حضرت را نمى کند، مگر آنکه خداوند حاجت او را برآورده، درد و اندوهش را برطرف مى سازد و گره مشکلات او را مى گشاید.

این عناوین برخى از لقب هاى حضرت است که ویژگی هاى شخصیت بزرگ و صفات نیک و مکارم اخلاق آن حضرت را بازگو مى کند.

* شمایل

حضرت آیتى از جمال و زیبایى بود. رخساره اش زیبا، چهره اش پرشکوه، اندامش متناسب و نیرومند بود که آثار دلیرى و شجاعت را به خوبى نمایان مى ساخت.

آن چنان زیبا بود که مادر بزرگوارش از چشم حسودان بر او مى ترسید که مبادا به او آسیبى برسانند و رنجورش کنند، لذا او را در پناه خداوند متعال قرار مى داد و ابیات زیر را درباره اش مى سرود:

اعیذه بالواحد من عین کل حاسد

قائمهم والقاعد مسلمهم والجاحد

صادرهم والوارد مولدهم والوالد

فرزندم را از چشم حسودان نشسته و ایستاده، آینده و رونده، مسلمان و منکر، بزرگ و کوچک و زاده و پدر در پناه خداوند یکتا قرار مى دهم.

الگوهاى تربیتى والاى ابوالفضل العباس (ع)، او را به سطح مصلحان بزرگ بشریت رساند، مصلحانى که با جانبازی هاى والا و تلاش هاى مستمر براى نجات بشریت از ذلّت و بندگى و احیاى آرمان هاى بلند انسانى، مسیر تاریخ را عوض کردند.

منبع: کتاب «زندگانى حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام»، علّامه محقق حاج شیخ باقر شریف قرشى، ترجمه: سیّد حسن اسلامى

سایت حوزه نیوز: http://hawzahnews.com/detail/News/379547
تهیه و تنظیم: حسن صفیاری