چهاردهم خرداد سالروز ارتحال ملکوتی بنیانگذار و معمار کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) تسلیت باد
سید روح الله موسوی خمینی (۱۲۸۱ -۱۳۶۸ ش) مشهور به امام خمینی ، رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، از بزرگترین مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم هجری. وی مبارزه علنی علیه نظام سلطنتی پهلوی در ایران را از سال ۱۳۴۱ ش آغاز کرد. حکومت وقت دو بار او را بازداشت کرد
سید روح الله موسوی خمینی (۱۲۸۱ -۱۳۶۸ ش) مشهور به امام خمینی ، رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، از بزرگترین مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم هجری.
وی مبارزه علنی علیه نظام سلطنتی پهلوی در ایران را از سال ۱۳۴۱ ش آغاز کرد. حکومت وقت دو بار او را بازداشت کرد و بار دوم به ترکیه و سپس عراق تبعید شد. ۱۳ سال در حوزه علمیه نجف به رهبری مبارزان انقلابی و نیز تدریس و تألیف در علوم حوزوی و دینی پرداخت. در سال ۱۳۵۷ش با گسترش مبارزات مردم به ایران بازگشت و بعد از پیروزی انقلاب تا آخر عمر رهبری جمهوری اسلامی ایران بود.
نظریه ولایت مطلقه فقیه که نظریهای فقهی ـ سیاسی مبتنی بر باورهای تشیع است، مهمترین نظریه اوست. وی تلاش کرد حکومت جمهوری اسلامی و قانون اساسی آن را بر اساس همین نظریه شکل دهد. از نگاه امام خمینی حکومت، فلسفه عملی تمامی فقه بود. این نگاه حکومتی به فقه باعث شد تا ایشان ضمن تأکید بر حفظ چارچوب فقه سنتی و جواهری، به نوآوری در اجتهاد معتقد شود. نظریه نقش زمان و مکان در اجتهاد و برخی فتاوای تأثیرگذار او را میتوان نتیجه همین نگاه دانست.
مسلمانان و بهویژه شیعیان جهان علاقه فراوانی به او داشتند. مراسم تشییع پیکر او با شرکت حدود ده میلیون نفر، پرجمعیتترین مراسم تشییع جهان شمرده میشود.
او جز فقه و اصول در فلسفه اسلامی و عرفان نظری نیز صاحب نظر و دارای تألیفات بود و جزو عالمان اهل اخلاق شمرده میشد. در دوران تدریس در قم در مدرسه فیضیه جلسات درس اخلاق برپا میکرد. در تمام عمر زندگی ساده و زاهدانهای داشت. در دوران مرجعیت که ساکن نجف بود و نیز در ده سال آخر عمر که رهبر جمهوری اسلامی بود در جماران، در خانهای محقر زندگی میکرد.
زندگی نامه
در روز بیستم جمادی الثانی ۱۳۲۰ هجری قمری مطابق با اول مهر ۱۲۸۱ هجری شمسی (۲۴ سپتامپر ۱۹۰۲ میلادی) در شهر خمین در مرکز ایران به دنیا آمد. پدرش سید مصطفی موسوی از معاصران آیت الله میرزای شیرازی و تحصیل کرده حوزه علمیه نجف بود. او که در خمین مرجع امور دینی بود، ۵ ماه بعد از ولادت سید روح الله در مبارزه با حاکمان محلی به شهادت رسید. او تا سن ۱۵ سالگی تحت سرپرستی مادرش هاجره آغا خانم و عمهاش صاحبه خانم قرار گرفت.[۱]
همسر و فرزندان
در سال ۱۳۰۸ ه.ش با بانو خدیجه (قدس ایران) ثقفی (م ۱۳۸۹ش) ازدواج کرد. فرزندان ایشان عبارتند از: دو پسر به نامهای مصطفی و احمد و سه دختر به نامهای زهرا، فریده و صدیقه.
درگذشت و تشییع
امام خمینی در شامگاه ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ ه.ش در اثر بیماری سرطان در بیمارستان قلب شهید رجایی تهران از دنیا رحلت کرد. در ۱۵ خرداد مراسم وداع با پیکر او در مصلای بزرگ تهران برگزار شد. آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی، نماز میت را بر پیکر او اقامه کرد و در ۱۶ خرداد با حضور حدود ۱۰ میلیون نفر عزادار، پیکر ایشان تشییع و در بهشت زهرا دفن شد. مراسم تشییع جنازه او پرجمعیت ترین تشییع جنازه در تاریخ شمرده شده است.
سالروز درگذشت امام خمینی در ایران تعطیل رسمی است و به همین مناسب مراسم مختلفی برگزار میشود. برنامه اصلی در کنار مرقد او و با حضور سران کشور و مردم است. سخنران اصلی این برنامه همیشه رهبر جمهوری اسلامی است.
زیست نامه علمی
تحصیلات ابتدایی مثل قسمتی از معارف متداول روز و علوم مقدماتی و سطح حوزه علمیه، از جمله ادبیات عرب، منطق و فقه و اصول را نزد معلمین و علمای خمین (نظیر آقا میرزا محمود افتخار العلماء، میرزا رضا نجفی خمینی، آقا شیخ علی محمد بروجردی، آقا شیخ محمد گلپایگانی، آقا عباس اراکی و بیش از همه نزد برادر بزرگش آیت الله سید مرتضی پسندیده) فراگرفت.[۲]
تحصیل در اراک و قم
در سال ۱۲۹۸ش عازم حوزه علمیه اراک شد و اندکی پس از هجرت حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (نوروز ۱۳۰۱ ه.ش/ رجب ۱۳۴۰ه.ق) ایشان نیز به دنبال استاد و جمعی دیگر از شاگران به قم آمد.[۳]
در حوزه علمیه قم، علاوه بر مطالعه تتمّه مباحث کتاب مطوّل (در علم معانی و بیان)، تکمیل دروس سطح و دروس خارج فقه و اصول به دیگر رشتههای علمی نیز روی آورد. از این رو همزمان به فراگیری عروض و قوافی، ریاضیات، هیئت و فلسفه پرداخت و عالیترین سطوح عرفان نظری و عملی را به مدت شش سال نزد آیت الله آقا میرزا محمد علی شاه آبادی فراگرفت. امام خمینی با آیت الله حاج میرزا جواد ملکی تبریزی نیز مأنوس بود و از ایشان به نیکی یاد میکرد.
استاد اصلی ایشان در علم فقه و اصول زعیم حوزه قم حاج شیخ عبد الکریم حائری یزدی بود.[۴]
پس از درگذشت حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی با تلاش امام خمینی به همراه جمعی دیگر از مجتهدین حوزه علمیه قم؛ آیت الله بروجردی به عنوان زعیم حوزه علمیه عازم قم گردید. در این زمان، امام خمینی به عنوان یکی از مدرسین و مجتهدین صاحب رأی در فقه و اصول و فلسفه و عرفان و اخلاق شناخته میشد.[۵]
اساتید
- شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم
- محمد رضا مسجد شاهی اصفهانی صاحب وقایه الاذهان
- میرزا محمد علی شاه آبادی
- سید ابوالحسن رفیعی قزوینی
- میرزا جواد ملکی تبریزی
- سید علی یثربی کاشانی
- سید محمد تقی خوانساری
- میرزا علی اکبر حکمی یزدی
- میرزا محمد علی ادیب تهرانی[۶]
تدریس
آیت الله خمینی طی سالهای طولانی در حوزه علمیه قم به تدریس چندین دوره فقه، اصول، فلسفه و عرفان و اخلاق اسلامی در مدرسه فیضیه، مسجد اعظم، مسجد محمدیه، مدرسه حاج ملا صادق، مسجد سلماسی و… همت گماشت و در حوزه علمیه نجف نیز قریب سیزده سال در مسجد شیخ اعظم انصاری معارف اهل بیت و فقه را در عالیترین سطوح تدریس نمود و در نجف بود که برای نخستین بار مبانی نظری ولایت فقیه را در چندین جلسه تدریس نمود.
به گفته شاگردان ایشان، درس امام خمینی از معتبرترین کانونهای درسی حوزه محسوب میشد و در برخی از دورهها تعداد شاگردان به ۱۲۰۰ نفر هم رسیده بود که در میان آنان دهها تن از مجتهدین مسلّم و شناخته شده حاضر بودند.[۷]
شاگردان
کتابها
- کشف اسرار
- تحریر الوسیله
- چهل حدیث
- ولایت فقیه
- جهاد اکبر
- مناسک حج
- آداب الصلاه
- سر الصلاه
- تفسیر سوره حمد
- طلب و اراده
- شرح دعای سحر
- کتاب البیع (۵ جلد)
- کتاب الطهاره (۴ جلد)
- استفتائات (۳ جلد)
- رساله توضیح المسائل
- وصیت نامه سیاسی الهی
- شرح حدیث جنود عقل و جهل
- صحیفه امام (صحیفه نور) ۲۲ جلد
- مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه
- مناهج الوصول الی علم الاصول (۲ جلد)
- تعلیقات علی شرح فصوص الحکم ومصباح الانس
- انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه (۲ جلد)
- رسائل (شامل چند رساله در علم اصول مثل «لاضرر و لا ضرار»، استصحاب، تعادل و تراجیح، اجتهاد و تقلید، و تقیه)[۸]
رهبری مبارزه با نظام پادشاهی پهلوی
گاهشمار مبارزات امام خمینی | |
---|---|
۱۶ مهر ۱۳۴۱ | صدرو بیانیه علیه تصویب قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی |
۱۱ آذر ۱۳۴۱ | صدور بیانیه بعد از لغو قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی |
۲ بهمن ۱۳۴۱ | تحریم رفراندوم «انقلاب سپید» |
۲فروردین۱۳۴۲ | حمله ماموران امنیتی به مدرسه فیضیه |
۱۳ خرداد۱۳۴۲ | سخنرانی امام خمینی در مدرسه فیضیه عصر روز عاشورا |
۱۵ خرداد۱۳۴۲ | بازداشت امام خمینی و سرکوب اعتراضات مردمی |
۴ تیر۱۳۴۲ | انتقال امام از پادگان قصر به سلولی در عشرت آباد |
۲۱فروردین۱۳۴۳ | سخنرانی در مسجد اعظم قم پس از آزادی |
۴ آبان۱۳۴۳ | سخنرانی علیه لایحه کاپیتولاسیون |
۱۳ آبان ۱۳۴۳ | بازداشت و تبعید به ترکیه |
۲۱ آبان ۱۳۴۳ | انتقال از آنکارا به بورسا در ترکیه |
۱۳ مهر۱۳۴۴ | انتقال از ترکیه به بغداد در عراق |
۱۶ مهر۱۳۴۴ | حرکت از سامرا به کربلا |
۲۳ مهر۱۳۴۴ | ورود به نجف |
۲۳ آبان۱۳۴۴ | آغاز تدریس در حوزه علمیه نجف |
۱ بهمن۱۳۴۸ | آغاز درسهای ولایت فقیه (حکومت اسلامی) در نجف |
۱ آبان۱۳۵۶ | درگذشت مشکوک سید مصطفی خمینی فرزند امام خمینی |
۱۷ دی۱۳۵۶ | انتشار مقاله توهینآمیز نسبت به امام خمینی در روزنامه اطلاعات |
۱۹ دی۱۳۵۶ | سرکوب راهپیمایی اعتراضی مردم قم |
۲ مهر۱۳۵۷ | محاصره منزل امام در نجف توسط ماموران حکومتی عراق |
۱۰ مهر۱۳۵۷ | حرکت از عراق به سمت کویت و ممانعت دولت کویت از ورود ایشان به کویت |
۱۳ مهر۱۳۵۷ | حرکت از عراق به پاریس |
۲۲ دی۱۳۵۷ | صدور دستور تشکیل شورای انقلاب |
۱۲ بهمن۱۳۵۷ | بازگشت به ایران بعد ۱۵ سال تبعید |
۱۵ بهمن۱۳۵۷ | نصب مهدی بازرگان به عنوان نخست وزیر دولت موقت |
۲۲ بهمن۱۳۵۷ | پیروزی انقلاب اسلامی در ایران |
۱۰ اسفند۱۳۵۷ | بازگشت به قم و سکونت در قم |
۲ بهمن۱۳۵۸ | انتقال از قم به تهران و زندگی در جماران به دلیل بیماری قلبی |
۱۴ خرداد۱۳۶۸ | درگذشت در بیمارستان قلب شهید رجائی در تهران |
۱۵خرداد۱۳۶۸ | وداع مردم با پیکر او در مصلی تهران |
۱۶ خرداد۱۳۶۸ | تشییع از مصلی تهران تا بهشت زهرا و دفن در بهشت زهرا [۹] |
نظام حاکم بر ایران سلطنتی مشروطه بود که به دلیل سرپیچیهای مداوم دو شاه پهلوی عملا به سلطنتی مطلقه تبدیل شده بود. برنامههای نظام حاکم گاه با مبانی دین اسلام و مذهب تشیع سازگار نبود. این عامل باعث اعتراض متدینان و به ویژه علمای مذهبی به رژیم حاکم شده بود.
نخستین حرکت
اعتراض رسمی و آشکار امام خمینی به نظام سلطنتی با صدور بیانیهای در سال ۱۳۴۱ آغاز شد. پس از تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی، نخست در تاریخ ۱۶ مهرماه سال ۱۳۴۱ش جلسهای با حضور امام خمینی (س) و سایر مراجع قم تشکیل شد. که منجر به صدور اعلامیههایی از سوی علما و شخص امام خمینی گردید.[۱۰]
در تاریخ ۱۱ آذر سال ۱۳۴۱ تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی به دنبال مبارزات پیگیر امام خمینی لغو شد. ایشان، پیامی برای ختم این غائله صادر کرد.
ادامه اعتراضات
- ۲ فروردین ماه سال ۱۳۴۲ فاجعه خونین مدرسه فیضیه به دست رژیم شاه[۱۲] [۱۳]
- ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ دستگیری شبانه امام خمینی و قیام مردم در اعتراض به دستگیری ایشان
- ۴ تیرماه سال ۱۳۴۲ انتقال امام از پادگان قصر به سلولی در عشرت آباد
- ۲۱ فرودین سال ۱۳۴۳ سخنرانی تاریخی ایشان در مسجد اعظم قم پس از آزادی از حبس و حصر
- ۴ آبان ۱۳۴۳ سخنرانی کوبنده به مناسبت طرح اسارت بار کاپیتولاسیون[۱۴]
- ۱۳ آبان ۱۳۴۳ بازداشت و تبعید به ترکیه
- ۲۱ آبان سال ۱۳۴۳ انتقال از آنکارا به بورسای ترکیه
تبعید به نجف
- در تاریخ ۱۳ مهرماه سال ۱۳۴۴ امام خمینی از ترکیه به بغداد منتقل شد. در تاریخ ۱۶ مهرماه ۱۳۴۴ از سامرا به کربلا رفت و در روز ۲۳ مهرماه ۱۳۴۴ وارد نجف شد و بعد از دید و بازدیدهایی که از سوی علما و مراجع نجف انجام شد در ۲۳ آبان ۱۳۴۴ دروس حوزه خود را شروع کرد.
- ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ پیام ایشان به مناسبت چهلم شهدای قم
- ۲ مهرماه ۱۳۵۷ محاصره منزل امام توسط نیروهای بعثی عراق
- ۱۰ مهرماه ۱۳۵۷ هجرت از عراق به سوی کویت
- ۱۳ مهرماه ۱۳۵۷ هجرت از عراق به فرانسه
- ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ بازگشت به میهن اسلامی پس از ۱۵ سال تبعید
رهبری نظام جمهوری اسلامی در ایران
در سال ۱۳۵۷ ه.ش. حرکت انقلابی مردم ایران به پیروزی رسید. امام خمینی در ۱۲ بهمن همان سال به ایران بازگشت و در ۲۲ بهمن نظام سلطنتی رسما شکست خورد. چند ماه بعد در فروردین ۱۳۵۸ ه.ش نظام جمهوری اسلامی به رفراندم گذاشته شد و مدتی بعد، قانون اساسی توسط خبرگان منتخب مردم نوشته و به رای گذاشته شد. بر اساس این قانون نیز امام خمینی به عنوان رهبر جمهوری اسلامی معرفی شد. ایشان تا پایان عمر یعنی خرداد ماه ۱۳۶۸ رهبری این نظام را بر عهده داشتند.
تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران، تدوین قانون اساسی، مقابله با درگیریهای داخلی، فرماندهی جنگ در زمان حمله هشت ساله عراق به ایران، پذیرش صلح با عراق، اصلاح قانون اساسی،… مهمترین کارهای او در طول این ده سال به شمار میرود.
روز قدس
چند ماه بعد از پیروزی انقلاب در ایران، در مرداد ماه سال ۱۳۵۸ه.ش که مصادف با ماه رمضان ۱۳۹۹ه.ق بود، امام خمینی آخرین جمعه ماه رمضان هر سال را به عنوان روز قدس اعلام کرد و از مسلمانان جهان خواست طى مراسمى همبستگى بین المللى خود را در حمایت از حقوق قانونى مردم مسلمان اعلام نمایند.[۱۵]
این روز در تقویم رسمی ایران با نام روز جهانی قدس ثبت شده است. از آن پس همه ساله در آخرین جمعه ماه رمضان، در ایران و کشورهای مختلف راهپیمایی برگزار میشود.
نامه به گورباچف رهبر شوروی
در اولین روز سال ۱۹۸۹ میلادی یازدهم دی ماه ۱۳۶۷ ه.ش، امام خمینی نامهای برای میخائیل گورباچف، صدر هیأت رئیسه اتحاد جماهیر شوروی سابق ارسال کرد. این نامه را هیئتی با عضویت آیت الله عبدالله جوادی آملی و دکتر محمد جواد لاریجانی و خانم مرضیه حدیدچی (دباغ) به گورباچف تحویل داد.
این نامه در شرایطی خطاب به رهبر شوروی سابق نگاشته شده بود که تحلیلگران سیاسی نظارهگر تجدید نظر طلبی و آغاز تحولات دنیای کمونیسم بودند. رهبر انقلاب اسلامی با پیشبینی فروپاشی نظام شوروی سابق نوشته بودند: از این پس کمونیسم را باید در موزههای تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد.
هم چنین در این نامه ضمن نقد تفکر مادی و دعوت سران کمونیسم به معنویت و توجه به دین، توصیه شده بود که برای شناخت بهتر حقایق دینی دانشمندانی را به قم بفرستند.
برائت از مشرکین
یکی از برنامههایی که در سفر حج از سوی زائران و حجگزاران ایرانی انجام میشد مراسمی بود با عنوان برائت از مشرکین. این برنامه عبارت بود از راهپیمایی و سخنرانی علیه آمریکا، رژیم صهیونیسم و برخی دولتهای دیگری که علیه نظام جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکردند و همه ساله در روز ۷ ذی الحجه در مکه انجام میشد.
فتوای قتل سلمان رشدی
در سال ۱۹۸۸م/ ۱۳۶۷ ش کتابی به نام آیات شیطانی منتشر شد که به اعتقاد اکثر مسلمانان حاوی توهینهایی به پیامبر اسلام (ص) بود. در بهمن ماه ۱۳۶۷ امام خمینی طی فتوایی نویسنده آن کتاب را به علت توهین به پیامبر اسلام (ص)، مرتد دانسته و حکم اعدام او را صادر کرد.[۱۶] بعد از مدتی شایع شد که اگر نویسنده کتاب توبه کند حکم قتل او پس گرفته خواهد شد ولی آیت الله خمینی در پاسخ به استفتائی در همین زمینه تاکید کرد که سلمان رشدی (نویسنده کتاب) حتی اگر توبه کند و زاهد زمان هم بشود حکم او تغییر نخواهد کرد.[۱۷]
ایجاد مجمع تشخیص مصلحت نظام
بنابر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی نباید با احکام شرع و قانون اساسی مخالف باشند. تشخیص این سازگاری با شورای نگهبان قانون اساسی است. تعارضهای متعدد دیدگاه مجلس و شورای نگهبان باعث شد که امام خمینی به فکر چارهای برای این معضل باشد. او نخست اعلام کرد که اگر دو سوم نمایندگان تصویب قانونی را لازم بدانند نظر آنان بر نظر شورای نگهبان مقدم است.[۱۸] پس از مدتی در بهمن ماه ۱۳۶۶ش مجمعی به نام مجمع تشخیص مصلحت نظام را تشیکل داد.[۱۹]
بر اساس اصل ۱۱۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، یکی از وظایف این مجمع حل اختلاف بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی است. در نتیجه تصمیمگیریهای این مجمع، گاه ممکن است قوانینی تصویب شود که مخالف احکام اولیه شرع یا مخالف قانون اساسی باشد.
آراء و اندیشهها
ولایت مطلقه فقیه
امام خمینی نخستین بار در نجف و در درسهایی که بعدها با نام حکومت اسلامی منتشر شده، نظریه ولایت فقیه را مطرح کرد.[۲۰] اساس این نظریه آن است که در اندیشه شیعی، حکومت باید زیر نظر یک مجتهد جامع الشرایط اداره شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران این نظریه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گنجانده شد و نظام جمهوری اسلامی بر اساس این نظریه بنیاد نهاده شد.
امام خمینی در سالهای پایانی عمر خود نظریه ولایت مطلقه فقیه را مطرح کرد و اختیارات حکومتی فقیه را معادل اختیارات پیامبر اسلام (ص) و امامان (ع) دانست. در این نظریه فقیه میتواند احکام اولیه شرع را نیز بر اساس مصلحت نظام اسلامی به طور موقت تعطیل کند.[۲۱]
نقش زمان و مکان در اجتهاد
دخالت دادن مصلحت در فقه
جواز بازی با شطرنج
بازی با شطرنج از نظر بسیاری از فقیهان شیعه حرام شمرده میشود. امام خمینی در سال ۱۳۶۷ش در پاسخ به یک استفتاء بازی با شطرنج را در صورتی که از ابزار قمار بودن خارج شده باشد جایز دانست.[۲۵] این فتوا که به نوعی جدید شمرده میشد، واکنشهایی در پی داشت. یکی از شاگردان آیت الله خمینی نامهای اعتراضآمیز نوشت. امام خمینی در پاسخ، بر فتوای خود را تأکید و از نوع نگاه رایج فقیهان به ادله فقهی انتقاد کرد.[۲۶]
دیوان شعر
نخستین بار یک هفته بعد از درگذشت امام خمینی یکی از اشعار او منتشر شد. این شعر که مضمونی عرفانی داشت به زودی در بین عموم مردم معروف شد.
من به خال لبتای دوست گرفتار شدم | چشم بیمار تو را دِیدم و بیمار شدم | |
فارغ از خود شدم و کوس انا الحق بزدم | همچو منصور خریدار سر دار شدم | |
غم دلدار فکنده است به جانم، شرری | که به جان آمدم و شهره بازار شدم | |
در میخانه گشایید به رویم شب و روز | که من از مسجد و از مدرسه بیزار شدم | |
جامه زهد و ریا کندم و بر تن کردم | خرقه پیر خراباتی و هشیار شدم | |
واعظ شهر که از پند خود آزارم داد | از دم رند میآلوده مددکار شدم | |
بگذارید که از بتکده یادی بکنم | من که با دست بت میکده بیدار شدم |
بعد از مدتی دیوان کامل شعر امام خمینی با عنوان دیوان امام منتشر شد. دیوان شعر امام کتابی است که در ۶ فصل شامل غزلیات، رباعیات، قصاید، مسمط، ترجیع بند و اشعار پراکنده تنظیم شده و اولین بار توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در ۴۳۸ صفحه انتشار یافته است.
در این دیوان علاوه بر غزل، رباعیات فراوانی نیز منتشر شده است که تعدادی از آنها خطاب به عروس امام خمینی (همسر سید احمد خمینی) سروده شده است. بسیاری از شعرای معاصر همچون حمید سبزواری، جواد محقق، عبدالجبار کاکایی، رحیم زریان، محمدعلی بهمنی، کامران شرفشاهی، سعید بیابانکی، صابر امامی، عباس چشامی و امیر مرزبان، در ارتباط با این دیوان اظهار نظرهایی کردهاند.
ترجمه اشعار این دیوان که عمدتا در سبک عراقی سروده شدهاند، به هندی، عربی و چندین زبان دیگر انتشار یافته است.
به جز ترجمه، کتابی نیز با عنوان فرهنگ موضوعی و شرح و تفسیر دیوان امام خمینی منتشر شده است. نویسنده این کتاب قادر فاضلی است.
مطالعه بیشتر
دایره المعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، نویسنده: جعفر شیر علی نیا، سایان، تهران، ۱۳۹۳ش.
پانویس
- انصاری، ص۱۴-۱۵
- انصاری، حدیث بیداری، ص۱۶
- انصاری، حدیث بیداری، ص۱۶
- انصاری، حدیث بیداری، ص۱۷-۱۸
- انصاری، حدیث بیداری، ص۱۸
- پرتال پژوهشی و اطلاع رسانی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
- انصاری، حدیث بیداری، ص۱۹-۲۰
- پرتال پژوهشی و اطلاع رسانی مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
- فصلنامه حضور، شماره ۳۴، زمستان ۱۳۷۹.
- رجبی، محمد حسن، زندگی نامه سیاسی امام خمینی ره، ص۲۲۹.
- پرتال پژوهشی و اطلاع رسانی مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
- رجبی، محمد حسن، زندگی نامه سیاسی امام خمینی ره، ص ۲۵۰.
- پرتال پژوهشی و اطلاع رسانی مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
- صوت سخنرانی امام خمینی بمناسبت تصویب کاپیتولاسیون
- صحیفه امام، ج۹، ص ۲۶۷
- صحیفه امام، ج۲۱، ص۲۶۳
- صحیفه امام، ج۲۱، ص۲۶۸
- صحیفه امام، ج ۱۷، ص ۳۲۱
- صحیفه امام، ج۲۰، ص۴۶۴
- رک: امام خمینی، ولایت فقیه
- صحیفه امام، ج۲۰، ص۴۵۲
- صحیفه امام، ج۲۱، ص۲۹۱
- صحیفه امام، ج۲۱، ص۲۸۹
- صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۲۹
- صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۵۱
- انصاری، حمید، حدیث بیداری، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، ۱۳۷۸ش.
- خمینی، سید روح الله (امام)، صحیفه امام، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- خمینی، سید روح الله (امام)، ولایت فقیه.
- رجبی، محمدحسن، زندگینامه سیاسی امام خمینی (ره): از آغاز تا تبعید، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۸ش.
- فصلنامه حضور، شماره ۳۴، زمستان ۱۳۷۹ش.
منبع خبر: http://fa.wikishia.net/view/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C
تهیه و تنظیم: حسن صفیاری
برچسب ها :حضرت امام خمینی (ره)، ارتحال، حسن صفیاری
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰